Minh chứng cho tiềm năng của cây dược liệu, gần hai năm trở lại đây, gia đình ông Nguyễn Đình Hải tại thôn Trúc, xã Điền Lư (huyện Bá Thước) đã có thu nhập ổn định từ 5 sào trồng đu đủ lấy hoa và 5 sào cà gai leo. Với lợi nhuận khoảng 250 - 300 nghìn đồng mỗi ngày, đây là một nguồn thu nhập đáng kể cho người dân miền núi.
Từ mô hình sản xuất ban đầu của ông Hải chỉ với 1.000m², đến nay, toàn xã Điền Lư đã có khoảng 50 hộ tham gia trồng các loại dược liệu như đu đủ đực, cà gai leo, mật gấu... có khả năng cung ứng hàng tấn sản phẩm mỗi ngày ra thị trường.
 |
| Thanh Hóa nâng tầm giá trị cây dược liệu, từ tiềm năng đến phát triển bền vững. |
Nhận thấy nhu cầu và hiệu quả kinh tế, nhưng cũng đối mặt với thách thức về đầu ra khi người dân tự phát sản xuất, năm 2023, ông Hải cùng một số hộ dân đã chủ động thành lập HTX Dịch vụ nông dược Bá Thước. Mục tiêu chính của HTX là hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm dược liệu cho người dân địa phương.
Ông Hải chia sẻ: "Đến nay, HTX đã chủ động sản xuất được 2,75ha cà gai leo; 2,5ha đu đủ lấy hoa, và phát triển 500 đàn ong mật. Đồng thời, chúng tôi còn tổ chức cho người dân địa phương mở rộng thêm 5ha cà gai leo thông qua hợp đồng liên kết sản xuất với HTX Dịch vụ nông nghiệp Đông Hoàng (phường Đông Quang). Việc sản xuất theo chuỗi liên kết đã và đang mang lại thu nhập ổn định cho người dân trồng dược liệu tại đây."
Không chỉ dừng lại ở nguyên liệu thô, nhiều doanh nghiệp tại Thanh Hóa đã mạnh dạn đầu tư vào chế biến sâu để gia tăng giá trị cho cây dược liệu. Điển hình là Công ty TNHH Hoàng Thảo Mộc (phường Hạc Thành). Từ năm 2018, công ty đã liên kết với các hộ dân tại Thạch Thành, Cẩm Thủy (cũ) để trồng hơn 40ha cà gai leo. Đặc biệt, công ty còn ký kết hợp đồng chuyển giao kỹ thuật canh tác hữu cơ, đảm bảo nguồn nguyên liệu sạch cho quá trình chế biến.
Để hoàn thiện chuỗi sản xuất và tiêu thụ bền vững, Công ty Hoàng Thảo Mộc đã đầu tư dây chuyền chế biến hiện đại, cho ra đời các sản phẩm như: trà Hoàng Thảo Mộc, trà gai leo, trà dây thìa canh, trà rau má, trà gừng... Nhờ quy trình sản xuất đảm bảo chất lượng, sản phẩm trà Hoàng Thảo Mộc đã đạt chuẩn OCOP 3 sao năm 2020 và hiện đang có mặt tại nhiều siêu thị lớn trên cả nước.
Thực tế cho thấy, diện tích cây dược liệu ở Thanh Hóa đã và đang mở rộng từ các huyện miền núi truyền thống như Quan Sơn, Quan Hóa, Mường Lát, Lang Chánh, Bá Thước (cũ) sang khu vực trung du và đồng bằng có đất bãi, đồi núi thấp, do hiệu quả kinh tế cao. Tổng diện tích cây dược liệu hàng năm của tỉnh đạt khoảng 5.000ha và hơn 94.000hatrồng dưới tán rừng.
Tuy nhiên, số lượng sản phẩm OCOP có nguồn gốc từ dược liệu còn hạn chế, sản lượng tiêu thụ chưa tương xứng với tiềm năng. Hiện tại, Thanh Hóa có khoảng 10 doanh nghiệp đầu tư liên kết sản xuất dược liệu và khoảng 50 HTX tổ chức sản xuất, thu mua.
Để phát triển bền vững ngành dược liệu, Thanh Hóa cần tập trung vào các giải pháp sau: Duy trì và phát triển các giống dược liệu bản địa quý, đồng thời mở rộng tìm kiếm các loại cây dược liệu mới được thị trường ưa chuộng.
Các địa phương cần phối hợp với các đơn vị chuyên môn mở các lớp đào tạo, tập huấn chuyển giao khoa học - kỹ thuật trồng cây dược liệu cho người dân.
Thay đổi thói quen canh tác nhỏ lẻ, tự phát sang hướng sản xuất tập trung, quy mô lớn hơn, áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng. Tạo điều kiện thuận lợi để thu hút doanh nghiệp đầu tư bao tiêu sản phẩm và chế biến sâu các sản phẩm từ dược liệu, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.
Với những định hướng rõ ràng và sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và người dân, ngành dược liệu Thanh Hóa hứa hẹn sẽ đạt được những bước phát triển vượt bậc, mang lại hiệu quả kinh tế cao và bền vững cho cộng đồng.
